توحید در سه ساحت هستی

توحید در سه ساحت هستی عبارت است است از:

     الف: «توحید عالَم ماده» که در این منظر روشن می‌شود تمام حرکات عالم ماده، ریشه در آن ذات متحول عالم ماده دارد و  بحث حرکت جوهری از آن جوهر حرکت‌مند خبر می‌دهد.

    ب: «توحید انسان» که روشن می‌کند همة قوا و حرکات انسان ریشه در نفس جامع و مجرد او دارد و بحث معرفت نفس حکایتگر آن است.

    ج: «توحید عالم هستی» که روشن می‌کند وجود و تدبیر عالَم و آدم در گرو ذات اَحدی است. 

ولی تا انسان معنی توحید حضوری و وجودی را با نظر به نفسِ مجرد خود نشناسد نمی‌داند چگونه باید به دنبال توحید عالم هستی بگردد 

و لذا اصلاً نمی‌تواند خدا را ببیند، و معنی دیدن خدا را هم نمی‌فهمد 

و در نتیجه نمی‌تواند عالَم کبیر را به تماشا بنشیند و خود را در عالم، در آغوش خدا بیابد، 

بلکه با هزار تأسف ممکن است با دانایی به خدایِ مفهومی، هرچه بیشتر جذب کثرت بی‌پایان عالَم ماده بشود و از خداشناسی خود هیچ بهره‌ای نبرد. این همان بلای بزرگ است که بر سر انسان می آید.

زین دو هزاران من و ما ای عجبا من چه منم

زین دو هزاران من و ما ای عجبا من چه منم

گوش بنه عربده را دست منه بر دهنم

چونک من از دست شدم در ره من شیشه منه

ور بنهی پا بنهم هر چه بیابم شکنم

زانک دلم هر نفسی دنگ خیال تو بود

گر طربی در طربم گر حزنی در حزنم

تلخ کنی تلخ شوم لطف کنی لطف شوم

با تو خوش است ای صنم لب شکر خوش ذقنم

اصل تویی من چه کسم آینه‌ای در کف تو

هر چه نمایی بشوم آینه ممتحنم

تو به صفت سرو چمن من به صفت سایه تو

چونک شدم سایه گل پهلوی گل خیمه زنم

بی‌تو اگر گل شکنم خار شود در کف من

ور همه خارم ز تو من جمله گل و یاسمنم

دم به دم از خون جگر ساغر خونابه کشم

هر نفسی کوزه خود بر در ساقی شکنم

دست برم هر نفسی سوی گریبان بتی

تا بخراشد رخ من تا بدرد پیرهنم

لطف صلاح دل و دین تافت میان دل من

شمع دل است او به جهان من کیم او را لگنم

مولوی، دیوان شمس، غزلیات، غزل 1397

باید ببینیم ....

باید ببینیم؛ روز است دیگر نگاه کن !!!

       احتیاجی به استدلال نیست،‌ ببین ،‌‌  بدیهی است .

دیدن با خبر یافتن فرق می‌کند.

                اگر بحث را پایین بیاوریم و استدلالی بحث کنیم تنها خبر می‌یابیم و دیگر نمی‌توانیم ببینیم.

                        این است که می‌گوییم با آمدن استدلال پرده حجاب جلو ما می‌آید .

دکارت می گوید به همه چیز می‌توانی شک کنی الّا خودت،  همان خودی که دارد شک می‌کند؛‌ دارد سوال می‌کند.

شروع بحث از این جاست :

           که خودم که خودم هستم کی هستم ؟

              این‌که سوال می‌کند،‌ این که شک می‌کند کی هست ؟

ای عجبا من چه منم !!!

شعر : نفس خود ناکرده تسخیر ای فلان ....

نفس خود ناکرده تسخیر ای فلان

چون کنی تسخیر نفس دیگران

 

نفس را اول برو در بند کن

 

پس برو آهنگ وعظ و پند کن 

منبری بگذار بهر خود نخست

 

وانگهی برجه به منبر  تند وچست

 

آتشی در دل برافروز آنگهی

گرم کن هنگامه وعظ ای رهی

تا زسو دین نگردد دل کباب

دم نگردد گرم ای عالی جناب

تا تو را سوزی نباشد در جگر

 

دم مزن کاندر دمت نبود اثر

 

منبع: ملا احمد نراقی. مثنوی طاقدیس. صش282

در معرفت النفس باید ببینیم؛ نه اینکه خبر دار شویم

معرفت نفس علمی است که با «نظر کردن» به معلومِ حضوری و وجودی، برای انسان حاصل می‌شود 

       و نه با «فکر کردن» در باره ی معلوم حصولی. 

و فرق زیادی است بین «نگاه کردن» به حقیقتِ چیزی و بین «خبردار شدن» از آن حقیقت. 

همچنان‌که فرق زیادی است بین دیدن کثرت‌ها در آیینة وحدت، و بین سرگردانی در مجموعة کثرت‌ها، بدون جمع دیدن آنها در یک وحدت حقیقی معنوی، 

       و در نتیجه دور ماندن از ارتباط با حقیقت این کثرات.

    

معرفت النفس باعث می‌شود که با زبان آیات و روایات احساس آشنایی داشته باشیم

وقتی انسان از طریق معرفت نفس وارد علم حضوری شد و قلبش در صحنه معرفتش حاضر گشت، تازه با زبان آیات و روایات که ظهور حقایق قلب پیامبر خدا«صلواة‌الله‌علیه‌وآله» و ائمه معصومین«علیهم‌السلام» است احساس آشنایی می‌کند 

                و یک نحوه نزدیکی با کلمات این ذوات قدسی در خود احساس می‌نماید. 

همچنان‌که حضرت علی«علیه‌السلام» در روایت فرمودند: « کَیْفَ یَعْرِفُ غَیْرَهُ مَنْ یَجْهَلُ نَفْسَه»؛

 وقتی کسی خودش را نشناسد، چگونه چیز دیگری را خواهد شناخت. 

در واقع نه قرآن را می‌تواند بشناسد و نه امامان معصوم«سلام‌الله‌علیهم» را و نه سخنان آنها را.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی‌نوشت :

  شاید کمی واضح شد که چرا ما آنقدر با زبان آیات و روایات احساس بی‌گانگی می‌کنیم .... 

فرق احد و واحد

واحد :

       نفی کثرات بیرونی

أحد : 

      نفی کثرات درونی

مرتبط با این مطلب

معرفت نفس غیر از علم هایی است که هدفشان جمع آوری اطلاعات است

معرفت نفس؛ معرفتی است جهت‌دار که به شناختِ حقیقتِ جامعِ واحدی به نام «نفس مجرد انسانی» منجر می‌شود 

      و راه رسیدن به «حقیقت جامع اَحدی» یعنی خداوند را باز می‌کند. 

ولی زنهار که باید متوجه بود این معرفت، غیر از علم‌هایی است که هدفشان جمع اطلاعات است و انسان‌ در چنین علومی تا بی‌نهایت کسب علم می‌کند، ولی از حقیقت خود و حقیقت عالَم غافل است. 

                              یعنی از همه چیز غافل است، 

چنانچه امیرالمؤمنین«علیه‌السلام» می‌فرمایند: « کَیْفَ یَعْرِفُ غَیْرَهُ مَنْ یَجْهَلُ نَفْسَه»[1] 

              یعنی چگونه انسان می‌تواند غیر خود را بشناسد در حالی‌که به خودش جاهل است.

فرق بین احد و واحد

---

1- غررالحِکم و دُرَرُالکلم

علم حقیقی

تا خودت را پیدا نکنی علمت حقیقی نیست !

                       پس قبل از کسب علم باید خود را پیدا کرد.

انسان غفلت از خود دارد و اسمش را خود گذاشته است .

بیرون چیست ؟ به عبارت دیگر اصالت با چیست ؟

خوب آن بیرون چیست ؟    

می گوییم چوب.

        خوب چوب چیست ؟

چوب، سنگ، آب و ... اینها هست؟

        به عبارت دیگر : چوب ها هست ؟ یا هست ها چوب است ؟

یعنی هستی (وجودی) هست به ظهور آب یا آبی است که هست

        یعنی صفت هستی مال آب هاست یا صفت آبی مال هست هاست ؟

اگر آب هست ؛ آب اصل است .

اگر هست آب است ؛ هست هر دفعه به شکلی در می‌آید.

 ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی‌نوشت :

بشر گاهی اصل خودش را یادش می‌رود :

                شما زن هستید یا مرد هستید ؟ یا نه ؛

                        هستی که مردی یا هستی (وجودی) که زنی

وقتی نه خود را خود بگیرم خطرناک‌ترین است در معرفت النفس.